Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z roku 1426, kiedy jako starosta chełmski występował Jan Wałach z Chmielka. W 1460 Jan z Chmielka i Stobieńca pozwał do sądu Stanisława z Łukowej. W roku 1469 Mikołaj Mnich, dzierżawca lubaczowski opisał granice wsi. Pod koniec XV wieku Chmielek należał do Jana Chmieleckiego herbu Bończa, a w 1502 roku występował jako właściciel jego syn Dobiesław, koniuszy przemyski, zmarły ok. 1522 roku. W 1576 roku właścicielem wsi był Sebastian Chmielecki, który oskarżał starostę krzeszowskiego o osadzenie miasta Tarnogrodu i wsi Korchowa na gruntach wsi Chmielek. Sebastian Chmielecki przed 1579 rokiem ufundował w Chmielku cerkiew i uposażył ją. W 1750 roku Kapituła kolegiaty zamojskiej zwiększyła uposażenie dla cerkwi. Około 1580 roku właścicielem wsi został Wiktoryn Sieniński i przekazał ją jako zastaw Maciejowi Topornickiemu. Rejestr poborowy z 1589 roku notował tu 9 łanów gruntów uprawnych, cerkiew z 1/2 łana użytków, 3 karczmy, młyn o 1 kole i 1 i 1/2 łana użytków przy młynie, 18 zagrodników z ziemią, 1 komornika z bydłem i 11 ubogich. Sumy zastawne po Macieju Topornickim odziedziczyła córka Zofia i jej mąż Waśko Bryliński, od których w 1593 roku odkupił je kanclerz Jan Zamoyski za sumę 3215 złp. Jednakże dopiero w 1595 roku po zaspokojeniu kwotą 5000 złp pretensji do tych dóbr Andrzeja Piotra Stadnickiego za Żmigrodu, Chmielek ostatecznie przeszedł na własność kanclerza. Jeszcze w tym samym roku Jan Zamoyski wydzierżawił Chmielek Jakubowi Nosałowiczowi, Żydowi ze Szczebrzeszyna na 3 lata po 1000zł rocznie, a na kolejne 3 lata Mikołajowi Komorowskiemu. W 1601 Jan Zamoyski przeznaczył dobra Chmielek jako uposażenie kanoników Kolegiaty w Zamościu, z zastrzeżeniem prowadzenia przez nich wykładów w Akademii Zamojskiej. W 1664 roku wieś była w dzierżawie u Eliasza Stefana Białokurowicza. W 1669 roku wojsko polskie było na leży zimowej we wsi. W 1682 roku notowano w Chmielku stary drewniany dwór, na planie prostokąta, z alkierzem bocznym, trójdzielny, dwutraktowy z sienią na osi. W jednym trakcie była izba stołowa o 5 oknach, z izbą boczną o 1 oknie i alkierzem o 3 oknach, a w drugim trakcie piekarnia o 2 oknach, z komorą o 1 oknie. W sieni znajdowała się kuchnia. Dwór pokryty był gontami i ogrodzony płotem ż kwadratową, niską bramą pokrytą również gontami. Niedaleko dworu ok. 1680 roku wybudowano drewnianą kanonię z dwoma izbami, pokrytą gontem. W 1688 roku notowano w Chmielku dwa stawy i młyn, a w końcu XVIII wieku 3 młyny, ale jeden był już nieczynny. Nowy dwór drewniany, na rzucie kwadratu, z gankiem wybudowano w Chmielku w 1786 roku. Wewnątrz budynku znajdowały się: sień, dwa pokoje duże i jeden mały, gabinecik i skarbczyk oraz na strychu pokoik letni nad gankiem. Obok nowego dworu istniał jeszcze wówczas stary, a w sadzie znajdowała się kaplica drewniana, o konstrukcji węgłowej. Podczas zatwierdzania statutu Ordynacji Zamojskiej przez cesarza Józefa II w 1786 roku Chmielek powrócił w skład Ordynacji, natomiast kanonicy z racji wykładów w Liceum Zamojskim (d. Akademii) mieli otrzymywać stałe pensje z kasy ordynackiej. Spis w 1827 roku notował wieś w powiecie tarnogrodzkim i parafii Biszcza. Liczyła wówczas 173 domy i 1198 mieszkańców. w latach 1832-47 folwark w Chmielku obejmował 950 mórg, w tym 127 mórg łąk i 92 morgi pastwisk, natomiast folwark Szarajówka liczył 465 mórg, w tym 55 mórg łąk. W XIX wieku (prawdopodobnie w 2 poł.) dwór w Chmielku uległ znacznej rozbudowie, a w XIX i na pocz. XX wieku na terenie założenia dworskiego wykopano nowe stawy rybne, których było łącznie 22. W 1929 roku hr. Maurycy Zamoyski posiadał tu 540 ha ziemi, natomiast Marek Matczyński (w Szarajówce) 450 ha. Była we wsi także 1 cegielnia. Na przełomie lat 20 i 30-tych XX wieku Chmielek został wyłączony z Ordynacji i przeznaczony do parcelacji. W 1935 roku od Państwowego Banku Rolnego teren założenia wraz z 122 hektarowym folwarkiem (38 ha zajmowały stawy) kupił Marek Matczyński. Ogród, place i zabudowania zajmowały zaledwie 37 arów. Po śmierci Marka Matczyńskiego w 1940 roku spadek odziedziczyły jego córki: Emilia Anna, po pierwszym mężu Krajewska, po drugim Wolska, żona Jana Wolskiego, Wanda, żona Józefa Chadajewskiego i Józefa, żona Tadeusza Młodzianowskiego. W styczniu 1945 roku majątek przejęto na cele reformy rolnej. Teren dawnego założenia dworskiego przejęła Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w Chmielku. Dwór rozebrano, natomiast budynki gospodarcze zmodernizowano. Według spisu z 1921 roku we wsi było 195 domów i 960 mieszkańców, w tym 51 Żydów i 403 Ukraińców, natomiast folwark liczył 3 domy i 70 mieszkańców, w tym 6 Ukrainców i 11 Żydów. Pierwszą cerkiew ufundował w Chmielku przed rokiem 1579 Sebastian Chmielecki. W 1765 roku drewniana cerkiew parafialna p. w. Narodzenia NMP należała do dekanatu tarnogrodzkiego diecezji przemyskiej. W787 roku wybudowano tutaj następną cerkiew, zapewne drewnianą. W 1840 roku w skład unickiej parafii wchodziły: Chmielek, Rakówka i Zawadka. Liczyła ona wówczas 1361 parafian. Cerkiew drewniana z 1796 roku została rozebrana w roku 1938. Pierwotnie wokół cerkwi znajdował się cmentarz grzebalny. Przed 1829 rokiem wytyczono nowy cmentarz "w oddaleniu od cerkwi". Jego teren powiększono ok. 1882 i w 1891 roku. Obecnie posiada kształt wydłużonego czworoboku o powierzchni 0,7 ha. W 1942 roku SS rozstrzelało we wsi 8 Żydów, a ich ciała zakopano na pastwisku. W Szarajówce w maju 1943 roku ukraiński oddział spalił żywcem 67 rolników, jako podejrzanych o pomoc partyzantom. Spalone szczątki zakopano w polu. Podczas okupacji hitlerowskiej na przełomie czerwca i lipca 1943 roku wieś została wysiedlona. W Chmielku jest kilka zakładów produkcyjnych, największy z nich to fabryka mebli “Black-Red-White”, która powstała w 1991 roku. Firma należy do Tadeusza Chmiela, powstała na bazie byłego POM-u, który funkcjonował przez okres prawie 30 lat. W 2002 roku było w Chmielku 1144 mieszkańców, natomiast w Szarajówce 71 osób. W Chmielku czas miło można spędzić na łowieniu ryb w stawach Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej i prywatnych właścicieli. Latem zapraszamy wszystkich wczasowiczów do odwiedzenia kąpielisk nad rzeką Tanew.

Informacje zaczerpnięto ze strony internetowej Szkoły Podstawowej w Chmielku.

Z HISTORII CHMIELKA

Zwarty obszar gruntów wsi Chmielek leży na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, obejmując najbardziej na zachód wysuniętą część gminy łukowskiej w powiecie biłgorajskim, województwa lubelskiego (poprzednio zamojskiego).
Do chwili obecnej autorowi nie udało się znaleźć daty, ani roku założenia Chmielka. Pierwszą informację o tej miejscowości sięgającą średniowiecza napotkano dopiero z 1426 roku, bowiem w tym czasie na stanowisku starosty chełmskiego był Jan Wałach z Chmielka (Gmiterek, Szczygieł, 1992, s. 188), natomiast 34 lata później, Jan z Chmielka i Stobienic wniósł pozew do sądu przeciwko Stanisławowi z Łukowej (Boniecki, 1900, t. II, s. 394; Niedźwiedź, 2003, s. 66; AGZ, t. XIII).
Następna, nieco szersza, wzmianka o wsi Chmielek, najdalej na północ wysuniętej miejscowości na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, w dawnym powiecie przeworskim ziemi przemyskiej, pochodzi z 1469 roku. Wieś ta była już zapewne przed 1469 rokiem, ponieważ w czerwcu tymże roku dzierżawca lubaczowski, Mikołaj Mnich, z polecenia króla Kazimierza Jagiellończyka objeżdżał i opisywał jej granice w związku ze sporem granicznym między Janem Chmieleckim a wieśniakami z Obszy, rozstrzyganym przed 10-osobową komisją królewską (Stworzyński 1834, k. 7; Matricularum... 1908, t. 3, s. 192).
W wykazie polskich rodzin szlacheckich, rodzina Chmieleckich herbu Bończa, odnotowana została w 1400 (w zaokrągleniu do pełnego ćwierćwiecza) w Chmielku, w pow. biłgorajskim, woj. podolskie . Na podstawie tego mało precyzyjnego stwierdzenia sądzić można, iż wieś o tej nazwie istnieć mogła znacznie wcześniej. Czy nie nastąpiła tu jednak pomyłka typu geograficznego? Zamiast ziemi przemyskiej, podano woj. podolskie.
Chmielek w wykazie miejscowości ziemi przemyskiej oraz na załączonej mapie sieci punktów osadniczych objętych badaniami Jabłonowskiego był najdalej wysuniętą na północ osadą, co wskazywałoby także na jej dawne pochodzenie (Jabłonowski 1903, s. 34-38, 44n).
Obecnie trudno jednoznacznie wyprowadzić pochodzenie, tej jedynej w Polsce, nazwy miejscowości. Nie tak dawno jeszcze, autor przypuszczał, że wywodzi się ona od nazwiska swojego pierwszego dziedzica, Chmieleckiego. Jeśli wierzyć B. Cz., autorowi zmieniających się nazw miejscowych tej wsi na przestrzeni dziejów (Chmielowka, Chmielek, Xmilek//Xmelek, Chmielówka) tworzonych od apelatywu chmiel, nierzadko z przyrostkiem -ówka, w późniejszym okresie wyrównywanych do częstych nazw z sufiksem -ek, a w formie gwarowej -ik (tzw. ukraińskie ikanie), nazwa wsi Chmielek wywodzić się może od nazwy tej właśnie rośliny – chmiel  (Nazwy..1997). Nie jest wykluczone, że nazwa wsi Chmielek, może pochodzić też od nazwiska Chmiel. Dotychczas taka praktyka występowała w odniesieniu do większości osad w gminie łukowskiej i okolicy (np. Osuchy, Borowiec, Szostaki, Pisklaki, Kucły, Pukały, Bondyrz).

Na ogół przyjmuje się, że w XV i na początku XVI wieku wieś Chmielek należała do niezbyt zamożnego rodu Chmieleckich herbu Bończa, z którego miał się wywodzić Stefan, słynny z pierwszej połowy XVII w., zagończyk i postrach Tatarów krymskich (Polski słownik biograficzny, t. 3, 1937). Autor zajmując się od wielu lat tą miejscowością, nie rzadko spotykał się też z herbem Jastrzębiec łączonym z rodziną Chmieleckich z Chmielka i Stobienic  (Jabłonowski 1903, s. 304-305; AZG, t. XVIII, s. XXII).
W dniu 30 grudnia 1503 roku król Aleksander Jagiellończyk na prośbę Dobiesława Chmieleckiego , koniuszego (masztalerza) królewskiego z ziemi przemyskiej, syna poprzedniego dziedzica Chmielka, Jana Chmieleckiego, odnowił w Krakowie przywilej „super villam ipsus haereditariam Chmyelyek  in terrae Premisliensis tempore incursionis Tatarorum distractam” (Matricularum...1908, nr 1073).
W myśl ograniczenia nowo nadanego przywileju Dobiesławowi Chmieleckiemu, w 1554 roku wieś Chmielek ze swoimi gruntami zajmowała obszar ograniczony ze wszystkich stron dobrami królewskimi, należącymi do starostwa zamechskiego (między Łukową, Babicami i Pszą ) i starostwa krzeszowskiego (między Płusami i Księżpolem). Powierzchnia dóbr chmieleckich nie musiała być mała, skoro w roku w 1576 na sejmie koronacyjnym w Krakowie, na którym wybierano króla Stefana Batorego, dziedzic Chmielka – Sebastian Chmielecki oskarżał starostę krzeszowskiego o osadzanie na dziedzicznych gruntach wsi Chmielek, Tarnogrodu i Korchowa (Stworzyński 1834, k. 7).
W Chmielku cerkiew była już przed 1579 rokiem, w którym Sebastian Chmielecki określił jej fundusz . W 1750 r. fundusz tej cerkwi został powiększony przez kapitułę kolegiaty zamojskiej, dysponującej wówczas dobrami chmieleckimi. Budowa kolejnej tego rodzaju świątyni nastąpiła w 1787 roku, o czym szerzej donosi summariusz ekonomiczny (Stworzyński 1834, k. 8, 17).
Według rejestru poborowego z 1589 roku omawiana wieś posiadała 9 łanów (144 ha) gruntów uprawnych, cerkiew i popa z areałem ziemi o powierzchni pół łana, 3 karczmy z półtora łanami, młyn wodny o jednym kole (Jabłonowski 1902). Zgodnie z tym samym rejestrem wsie domu Chmieleckich składały się z Chmielka, Rakowej Wolicy (późniejszej Rakówki), Niehnowic, Kidalowic i Kalenikowa (Jabłonkowski 1902, Wykaz miejscowości). W końcu XVI wieku do dóbr chmieleckich (konkretnie do Chmielka), należały założone przez nich folwarki: Zawadka i Rakówka (Bończak-Kucharczyk i inni 1989, s. 1).
Przed 1580 r. wieś znalazła się w posiadaniu dziedzica Chmielka (Bondyra 1993), Wiktoryna Sienieńskiego , który zastawił wieś z należnymi przyległościami  podstarościemu zamechskiemu, Maciejowi Topornickiemu, na sumę 3215 złp 10 gr. Trzynaście lat później, już po śmierci Topornickiego, jego córka Zofia Brylińska, przelała odziedziczone po ojcu prawa do powyższej sumy na kanclerza Jana Zamoyskiego, który wszelkimi sposobami starał się zdobyć dobra chmieleckie . „Nie przyszło mu to jednak tak łatwo, bo wystąpili równocześnie (1595 r.) z pretensjami do Chmielka, Krzysztof Świechowski ze Świechowa i Andrzej Piotr Stadnicki ze Żmigrodu , którzy mieli zapisane na tych dobrach przez Wiktoryna Sienieńskiego pewne sumy zastawne: pierwszy 5.600 zł, drugi 800 zł” (Tarnawski 1935). Finałem tego sporu zakończonego przed Trybunałem Koronnym była najprawdopodobniej jego decyzja dotycząca spłacenia należności obu wierzycielom przez Zamoyskiego, skoro wszedł on w tym samym roku w prawne posiadanie dóbr chmieleckich (Stworzyński 1834, k. 8; Tarnawski 1935, s. 51; Tarnawski 1938, s. 82). Z samego już testamentu kanclerza z 1595 r. wynika, że musiał on wykupić Chmielek z przyległościami sumą 5 000 zł od Stadnickiego (Tarnawski 1935, s. 51 i s. 281 - zestawienie).
Posiadłości chmieleckie należące do ordynacji zamojskiej nie wchodziły ani w skład klucza krzeszowskiego, ani też w obręb klucza zamechskiego. Stanowiły one drobniejszą posiadłość, jakby eksklawę klucza krzeszowskiego, o powierzchni 13 łanów (41,4 km2), opierającą się o Tanew na północy i graniczącą od wschodu z gruntami wsi Łukowa (klucza zamechskiego), mniej więcej na linii będącej przedłużeniem rzeki Szum po południowej stronie Tanwi (Tarnawski 1935, mapa 1). Na podstawie mapy rozwoju terytorialnego ordynacji zamojskiej na przełomie XVI i XVII wieku sądzić można, że posiadłości chmieleckie stanowiły oddzielny klucz z ośrodkiem w Chmielku (Cegielski, Zielińska 1991).
13 maja 1595 roku włość chmielecka została wydzierżawiona przez J. Zamoyskiego  Jakubowi Nosałowiczowi, Żydowi ze Szczebrzeszyna, na okres trzech lat za 1 000 zł rocznie . W 1600 roku na kolejne trzy lata  dobra te wydzierżawiono Mikołajowi Komorowskiemu (Tarnawski 1935, s. 126).
W 1601 roku Jan Zamoyski zapisał urzędownie majętność chmielecką kolegiacie zamojskiej  z zaznaczeniem, iż jej kanonicy mieli obowiązek wykładania w nowo założonej przez kanclerza Akademii Zamojskiej. Dobra Chmielek z Rakówką i Zawadką stanowiły uposażenie profesorów Akademii aż do 1784 roku, czyli do momentu rozwiązania jej przez austriackie władze zaborcze. W 1786 r. cesarz Józef II w wydanym Dyplommacie zatwierdzającym ordynację i przekształcającym Akademię w Liceum Zamoyskie przekazał dobra chmieleckie na rzecz nowego liceum, natomiast kanonicy kolegiaty opłacani byli corocznie z kasy ordynackiej (Stworzyński 1834, k. 8).
W 1664 roku wieś Chmielek znajdowała się w dzierżawie u Eliasza Stefana Białokurowicza. W 1669 roku wojsko polskie było na leży zimowej (kwaterowało) we wsi (Rudomicz, 2002, cz. 1, s. 340; cz. 2, s. 222; Niedźwiedź, 2003, s. 67).
Według zachowanych dokumentów, w 1682 roku był w Chmielku, należącym wówczas do ziemi chełmskiej, stary drewniany dwór  zbudowany na planie prostokąta, trójdzielny, z bocznym alkierzem (małym pokojem, przeznaczonym na sypialnię), o dwóch traktach, czyli dwóch jednoosiowych ciągach pomieszczeń w budynku. W jednym z traktów znajdowała się izba stołowa z pięcioma oknami, z jednookienną izbą boczną i trzyokiennym alkierzem. W drugim trakcie była piekarnia z dwoma oknami i komora z jednym oknem. Centralnie położona sień na osi mieściła kuchnię. Pokrycie dachu budynku dworskiego i daszku niskiej kwadratowej bramy, ważnej części płotowego ogrodzenia, stanowiły gonty (Rolska-Boruch 1999, s. 140-141; Niedźwiedź 2003, s. 67).
W pobliżu tego dworu, być może dwa lata wcześniej (około 1680 r.), postawiono dwuizbową drewnianą kanonię, pokrytą gontem (Niedźwiedź 2003, s. 67).
Na podstawie inwentarza z 1688 roku wiadomo, że w Chmielku były dwa stawy rybne: jeden większy, za dworem, drugi mały przy młynie kucłowskim oraz trzy młyny: na odnodze Tanwi pod Łęgiem, przy ujściu większego stawu (zwanego chmieleckim) i trzeci w Łęgu – opustoszały. Za dworem położona była osada zwana Roje  , którą zniesiono w czasie regulacji wsi Chmielka w końcu XVIII stulecia (Stworzyński 1834, k.16).
Około 1772 roku Chmielek był siedzibą parafii greckokatolickiej (unickiej), należącej wraz z innymi 15 parafiami do dekanatu (zwanego też protoprezbitaratem lub protopopią) tarnogrodzkiego, wchodzącego w skład przemyskiej diecezji Cerkwi greckokatolickiej. Była tu, podobnie jak w pozostałych parafiach unickich dekanatu, drewniana świątynia pod wezwaniem Narodzenia NMP (MB) , nad którą miał patronat miejscowy dziedzic (Kołbuk 1998, s. 268).
Liczba ludności rzymskokatolickiej w Chmielku według rękopisu Księgi spisu ludności rzymsko-katolickiej diecezji przemyskiej z roku 1785 wynosiła 522 osoby, w tym 110 dzieci (Kramarz, Ladenberger  19..?).
Według inwentarza Chmielka z 1786 roku w skład dóbr chmieleckich nadal wchodziła, oprócz samego Chmielka, także Rakówka i Zawadka . Granica tych dóbr na północy oddzielała grunty Księżpola, Lipowca i Łukowej, wschodnia – przebiegała od łęgu, czyli łąk ciągnących się ponad Tanwią aż do gruntów Babic, południowa – odcinała grunty wsi Babice i Korchowa, a zachodnia – grunty Korchowa i Księżpola. Do dóbr chmieleckich zaliczano również stawek u Kucłów , przy którym znajdował się młyn w złym stanie na odnodze Tanwi, należący bezpośrednio do Rakówki (Stworzyński 1834, k. 150).
W tym samym roku (1786), w części dworsko-ogrodowej Chmielka wybudowano na planie kwadratu nowy drewniany budynek dworu, w którym znajdowały się następujące pomieszczenia: sień, trzy pokoje (dwa duże i jeden mały), nieduży gabinet i skarbiec oraz nad gankiem, letni pokoik na strychu. Nadal jednak, obok nowo powstałego obiektu, istniał stary obiekt dworski i drewniana kaplica o narożnikowo-węgłowej konstrukcji, znajdująca się w sadzie (Proksa 2001, s. 226-228).
W 1794 r. w czasie insurekcji kościuszkowskiej na polach Chmielka, jeden z polskich pododdziałów z zaboru austriackiego, który przedarł się wówczas do zaboru rosyjskiego, by wesprzeć kosynierów, stoczył tu wymuszony bój zakończony klęską, z przeważającymi siłami kozakami.
Na podstawie ostatniego austriackiego spisu wojskowego ludności Galicji z 1808 roku, wieś Chmielek wraz z przysiółkiem, którego nazwy w dokumencie nie podano, położony w ówczesnym pow. zamojskim, miał w tym roku 224 domy z 319 izbami o łącznej liczbie 1231 mieszkańców (Kumor 1978, k. 42, s. 59). W następnym roku (1809) Chmielek wraz z całą Galicją Zachodnią i obwodem zamojskim znalazł się w Księstwie Warszawskim (Kumor 1978, s. 59).
W 1827 roku zarejestrowano w Chmielku 173 domy i 1198 mieszkańców. Wieś, w której była cerkiew dla ludności rusińskiej (Słownik geograficzny..., t. I, 1880, s. 587), należała wówczas do powiatu tarnogrodzkiego i parafii unickiej z siedzibą w Biszczy (Tabella..., t. I, s. 65), zaś rzymskokatolickiej – w Łukowej.
W 1835 roku Chmielek należał do obwodu zamojskiego i był siedzibą parafii greckokatolickiej, podległej dekanatowi tarnogrodzkiemu, a ludność tego wyznania wynosiła 1286 osób (w całej parafii chmieleckiej było wówczas 1327 wiernych i 1 duchowny) (Janczak 1997), natomiast według wykazu z 1840 roku Chełmskiego Konsystorza Greko-Katolickiego (Unickiego) przechowywanego w Archiwum Państwowym w Lublinie liczba ludności parafii grekokatolickiej w Chmielku, do której oprócz Chmielka należały wsie Rakówka i Zawadka, wynosiła 1361 wiernych, należących do dekanatu tarnogrodzkiego, gminy księżopolskiej  i powiatu zamojskiego (Rzemieniuk 1991, s. 218).
W Chmielku i innych miejscowościach na dzisiejszym obszarze gminy łukowskiej nie było żadnej unickiej szkoły parafialnej w XIX wieku, a zwłaszcza w latach 1849-1875, kiedy istniało odrębne pod względem organizacyjnym i programowym szkolnictwo początkowe dla grekokatolików w ramach ówczesnej diecezji chełmskiej . „Ostatecznie w wyniku likwidacji unii w Królestwie Polskim dotychczasowe szkoły unickie zamieniono według wzorów rosyjskich na szkoły synodalne, prawosławne” (Rzemieniuk 1991).
Według mapy Ordynacja Zamojska w granicach Królestwa Polskiego 1846-47 dobra chmieleckie wraz z Pisklakami i Szaryówką wchodziły w skład klucza księżpolskiego, pozostałe tereny gminy łukowskiej łącznie z Lipowcem, Szostakami, Osuchami, Maziarzami, Kozakami, Borowymi Młynami, Łukową, Babicami, Różańcem, Wolą Różaniecką, Obszą, Wolą Obszańską, Olchowcem, Dorbozami i Zamchem znajdowały się w obrębie klucza łukowskiego (Bender 1968; mapa).
Chmielecki folwark w latach 1832-1847 zajmował ogólną powierzchnię 950 mórg, z czego na łąki i pastwiska przypadało łącznie 229 mórg, w tym: na same łąki – 127 mórg, natomiast folwark w Szarejówce obejmował 465 mórg, czyli ponad dwukrotnie mniejszy areał ziemski niż w Chmielku, gdzie same łąki stanowiły 13,4% ogólnej jego powierzchni, w odróżnieniu od folwarku w Szarejówce, na które przypadało 11,8% ogólnego areału (Bartyś 1959, s.467).
Powołując się na ukaz carski z 18 lipca 1848 r., uznano dobra chmieleckie  za ostatecznie włączone do ordynacji, anulując jednocześnie zawarte w dyplomie cesarza Józefa II z 8 maja 1786 roku zastrzeżenie, według którego stanowić one miały do tego roku wraz z Bukowiną, fundusz wieczysty szkoły Zamoyskich w Szczebrzeszynie (Bender 1968, s. 34; Klukowski 1938, s. 167).
Aktywny był udział społeczeństwa, a przede wszystkim dworu chmieleckiego w realizacji planowych zamierzeń ordynackich organizatorów powstania styczniowego na terenie gminy i okolic. Uwidoczniło się to szczególnie dwa tygodnie po śmierci (06.09.1863) Borelowskiego, pseudonim Lelewel, kiedy to zaprzysiężeni dowódcy i uczestnicy w systemie alarmowym otrzymali rozkaz „stawienia się do nowo formującego się oddziału w Chmielku” u dzierżawcy folwarku, który określił tymczasowe zadania dla 20. przybyłych osób, czekających kilka dni, na wyznaczonego przez Rząd Narodowy dowódcę, rtm. Lisowskiego  i por. Kajolyi, Węgra (Pomarański 1920, s. 125).
Po powstaniu styczniowym na obszarze dóbr chmieleckich, podobnie jak na pozostałych terenach Lubelszczyzny, zaostrzono represje, ucisk i rusyfikację. Stopniowo pogarszało się również położenie ludności obrządku greckokatolickiego należących do diecezji chełmskiej. Rząd carski konsekwentnie dążył do włączenia unii w skład prawosławia, co spotkało się z ich przechodzeniem na obrządek łaciński, a w związku z tym dochodziło niekiedy między duchownymi obu obrządków do sporów o wiernych (Rzemieniuk 1991, s. 28-30).
W połowie maja 1875 roku nastąpiła oficjalna likwidacja obrządku unickiego w Królestwie Polskim, co dotknęło również parafię unicką w Chmielku (Kołbuk 1992a, s. 7). Dramatyczne wydarzenia lat 60. i 70. XIX wieku w diecezji chełmskiej, związane z likwidacją unii nie tylko dotknęły miejscowych duchownych unickich i jej ludność, której przynajmniej formalnie władze rosyjskie narzuciły prawosławie. Postanowieniem ukazu carskiego zabroniono też biskupowi lubelskiemu odwiedzać podległe parafie katolickie południowo-wschodniej Lubelszczyzny, w tym również łukowską, w której dopiero po wydaniu carskiego ukazu zwanego tolerancyjnym, 29 maja 1905 r., bp Franciszek Jaczewski entuzjastycznie został powitany w Chmielku przez jej mieszkańców na czele z tutejszym dzierżawcą folwarku, Markiem Matczyńskim i jego żoną Marią (Brytan inform. intern. 2005).
Najprawdopodobniej w drugiej połowie XIX wieku folwarczny dwór chmielecki wyraźnie zmodernizowano i rozbudowano. Nie tylko wzniesiono nowe budynki gospodarcze usytuowane we wschodniej obszernej części dworu folwarcznego. Zbudowano murowane tzw. czworaki, o czterech mieszkaniach przeznaczonych dla stałej służby folwarcznej, założono też ogród warzywny i sad, a przy skrzyżowaniu alei dojazdowej do dworu i drogi prowadzącej do wsi Szostaki zlokalizowano gorzelnię. W późniejszym czasie urządzono drugi sad pomiędzy aleją dojazdową do dworu i parkiem a stawami rybnymi. Na przełomie XIX i XX wieku w rejonie okalającym dotychczasowe gospodarstwo dworskie i park urządzano nowe stawy rybne, których w połowie lat trzydziestych XX wieku naliczono aż 22, łącznie ze stawami położonymi po przeciwległej stronie drogi Chmielek – Księżpol (Dokumentacja…1989).
Około 1914 roku, w momencie wybuchu I wojny światowej, Chmielek stanowił parafię prawosławną podlegającą dekanatowi (błagoczinije) Biłgoraj I, przynależnych do prawosławnej diecezji chełmskiej, zwanej oficjalnie chełmsko-lubelską (Kołbuk 1992b, s. 291 i tab. 71).
Chmielek wraz z Łukową, leżąc na linii frontu wojsk rosyjsko-austro-węgierskich w pierwszej wojnie światowej, szczególnie na wiosnę 1915 roku, poniósł dotkliwe straty ludnościowe i majątkowe. Największe straty w okolicy, głównie na skutek rekwizycji, wystąpiły wśród folwarków ordynackich właśnie w dobrach Chmielek – 16 202 rb, a następnie Łukowa – 12 760 rb i Zamch – 10 756 rb (Kozaczka 2003, s. 35).
W świetle danych pierwszego powszechnego spisu ludności z końca września 1921 r. Chmielek liczył 1 030 mieszkańców, wśród których 70 osób, tj. 6,8% ich ogółu, mieszkało w miejscowym folwarku w trzech budynkach mieszkalnych. W sumie w całym Chmielku było wówczas 198 domów mieszkalnych, w których zanotowano w strukturze ludności niewielką ogólną przewagę liczebną kobiet (528) nad mężczyznami (502), a pod względem narodowościowym zdecydowaną przewagę ludności polskiej (99,4%) nad ludnością rusińską, do której przyznawało się zaledwie 0,6% ludności (6 osób w folwarku).
Pod względem wyznaniowym struktura ludności Chmielka była zupełnie inna, bowiem w czasie spisu powszechnego za wyznaniem rzymskokatolickim opowiedziało się 54,27% społeczeństwa (559 osób), za prawosławnym – 39,71% (409 osób) i za mojżeszowym – 6,02% (62 osoby) (obliczenia autora wg Skorowidza…1924).
Chmielek w XIX i na początku XX wieku był znanym, obok Tarnogrodu i Biszczy, w północnej części Płaskowyżu Tarnogrodzkiego i w ogóle w Biłgorajskiem, ośrodkiem garncarstwa . Na skutek zniszczeń wojennych cegielnia w Chmielku w następnych latach nie podjęła produkcji na taką skalę, jak przed wojną (Kozaczka 2003, s. 36).
Według Księgi Adresowej Polski 1929, Chmielek, odległy o 20 km od stacji kolejowej w Długim Kącie, liczył 960 mieszkańców i należał wraz z innymi wsiami gminy łukowskiej do powiatu biłgorajskiego, tarnogrodzkiego sądu pokoju i zamojskiego sądu okręgowego. Leżał on na szlaku pocztowym Tarnogród-Zamość. Był też siedzibą parafii greckokatolickiej (praktycznie zlikwidowanej w 1938 roku przez wymuszoną siłą przez ówczesne polskie władze, rozbiórką drewnianej cerkwi pochodzącej z 1796 roku).
W charakteryzowanej miejscowości właścicielem bławatu był wówczas J. Zylbercwajg, cegielni – J. Buczek, zakładu ciesielskiego – P. Bosakiewicz, szewskiego – S. Rechulicz i kuźni – T.[omasz] Bojarski (Księga Adresowa...1929). Naprzeciwko znanego we wsi i okolicy zakładu kowalskiego tego ostatniego, znajdował się na ówczesne czasy, przestronny dom mieszkalny, w którym znajdował się sklep z artykułami spożywczo-przemysłowymi prowadzony przez Żyda – Sz.[mula] Klejnera (wg autora i Księgi Adresowej...1929, s. 507).
Zwrotnym momentem w dziejach chmieleckiego dworu i jego majątku na przełomie lat 20. i 30. XX wieku była decyzja wyłączenia go z granic administracji ordynacji zamojskiej i przeznaczenie pod parcelację, jako głównego elementu reformy rolnej. W 1935 roku Marek Matczyński nabył od Państwowego Banku Rolnego oferowaną posiadłość ziemską dworu wraz z jego zabudowaniami: 122-hektarowym folwarkiem łącznie ze stawami o obszarze 38 ha oraz zabudowaniami, ogrodem i placami o powierzchni 3 706 m2 (Dokumentacja…1989, s. 3). W 1929 roku posiadał on również w sąsiedniej Szarejówce 450 ha ziemi. W tym samym roku hr. Maurycy Zamoyski miał w folwarku chmieleckim 540 ha ziemi . W latach 1920-1930 chmieleckie folwarczne gospodarstwo stawowe miało zaledwie 22 ha, ale zajmowało nadal pod tym względem trzecie miejsce w dobrach ordynackich po folwarkach: Niepryszka (101 ha) i Aleksandrów (54 ha) oraz Łukowa i Głosy (po 14 ha) (Kozaczka 2003, s. 71).
Marek Matczyński był przez wiele lat dzierżawcą chmieleckiego folwarku (Kozaczka 2003, s. 64). W drugiej połowie września 1939 r. po wycofaniu się wojsk niemieckich i wkroczeniu wojsk radzieckich na teren gminy, ich okupacyjne władze organizowały zebrania miejscowej ludności i dzieliły ordynacki majątek dworu, rozdając m. in. krowy i konie. Przyglądając się przez okno budynku mieszkalnego tej samowoli i rozdawnictwu cudzego dobytku, jego aktualny właściciel, zmarł nagle na atak serca.
Liczba ludności Chmielka według źródeł niemieckich na dzień 1 marca 1943 roku wynosiła 1354 (Amtliches...1943). Podczas II wojny światowej, dzięki osobistemu zaangażowaniu ówczesnego chmieleckiego popa, wieś Chmielek w porównaniu do pozostałych miejscowości gminy, stosunkowo najmniej ucierpiała od okupanta, nie mniej zginęło w tym czasie czternastu jej mieszkańców, wśród których była 4-osobowa prawosławna rodzina Kaniuków (Zmarli tragicznie...1945).
Ostateczne wypędzenie Niemców z Chmielka, a jednocześnie z całej gminy łukowskiej, nastąpiło 23 lipca 1944 roku przez 13 armię, której dowódcą był gen. płk Nikołaj Puchow podległy 1 Frontowi Ukraińskiemu, marszałka Iwana Koniewa, podczas operacji lwowsko-sandomierskiej Armii Radzieckiej (Wyzwolenie…1977, s. 40).
Z dniem 7 stycznia 1945 roku poparcelacyjna resztówka majątku dworskiego w Chmielku przejęta została na cele reformy rolnej . W początkowym okresie brak należytej troski i wyobraźni ze strony nowego kierownictwa o pozostawiony bez opieki, niewłaściwej konserwacji i remontów, zwłaszcza pokrycia dachu, zabytkowy dworek, niestety, uległ dewastacji. Wokół niego zachował się jednak park podworski z cennymi okazami drzew i krzewów ozdobnych, które w ostatnich kilkunastu latach coraz bardziej też tracą na swej wartości. Autor potwierdził to niezbicie, dwa miesiące temu, w czasie osobistej nieplanowej lustracji i wykonywania zdjęć o interesujących go obiektach w gminie.
Obszar dawnego założenia dworsko-ogrodowego w późniejszym okresie przejęła Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna (RSP) w Chmielku, gospodarująca na obszarze ponad 120 ha i prowadząca wielokierunkową działalność rolno-hodowlaną i rybacką. Stosunkowo wysokie wyniki produkcjno-hodowlane osiągała ona w okresie gospodarki socjalistycznej, dzięki dobremu kierownictwu ze strony jego przewodniczącego, Jana Bąka i głównie wysokim dotacjom państwowym i innym formom zewnętrznej pomocy, czego nie można porównać z okresem po transformacji ustrojowej w warunkach gospodarki wolnorynkowej.
Według danych Narodowego Spisu Powszechnego Chmielek na dzień 20 maja 2002 roku liczył 1141 mieszkańców na stałe zameldowanych (Narodowy Spis...2002), a według danych Urzędu Gminy Łukowa na ostatni dzień 2006 roku, 1159 osób łącznie z zameldowanymi na pobyt czasowy (obliczenia autora).
Obecnie Chmielek jest najważniejszą po Łukowej miejscowością wspomagającą ośrodek gminy łukowskiej pod względem obsługi rolnictwa, drobnej przetwórczości, mieszkalnictwa i produkcji żywności. Pod względem globalnej produkcji przemysłowej Chmielek stanowi główne centrum przemysłowe gminy i szeroko pojętej okolicy (Uchwała…, 2003). We wsi, na bazie dawnego dworu i folwarku oraz istniejącego niemal 40 lat, największego w całym południowym rejonie pow. biłgorajskiego, Państwowego Ośrodka Maszynowego, powstało od 1993 roku kilka zakładów produkcji mebli bądź akcesoriów meblowych w oparciu o powszechnie dziś znaną w kraju, firmę Black Red White, założoną przez miejscowego przedsiębiorcę, Tadeusza Chmiela.
Powierzchnia dwuczłonowego obrębu chmieleckiego (Chmielek I i Chmielek II), najbardziej wysuniętego na zachód, trzeciego pod względem powierzchni w gminie, wynosi 15,55 km2 i możliwa jest do zobrazowania w formie wyciągniętego prostokąta o bokach 3x5,2 km w przybliżonym kierunku północ-południe. Pole obszaru Chmielka sprowadzone zaś do koła miałoby promień o wartości prawie 4 km, a dokładnie – 3,943 km (obliczenia autora na podstawie danych UG Łukowa).

Ryszard Jerzy Bojarski
absolwent Szkoły Podstawowej w Chmielku
Wykaz źródeł i literatury

Adamczyk C., 2007: Rośnie gospodarka, a z nią wartość firm. Rzeczpospolita, nr ? z 25.04.2007, s. 33-37.
Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie 1886-1906 1888, wyd. L. Tatomir, F.X. Liske, A. Prochaska, t. XIII, Lwów.
Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement auf Grund der Summarischen Bevölkerungsbestandsaufnahme am 1. März 1943 1943, Herausgegeben vom Statistischen Amt des Generalgouvernements, Kraków.
Atlas historyczny Polski 1990 PPWK, Warszawa-Wrocław, s. 22.
Bartyś J., 1963: Nizinna hodowla owiec w II połowie XVIII i w I połowie XIX wieku na przykładzie dóbr Ordynacji Zamojskiej, IHKM PAN, Wrocław – Warszawa – Kraków.
Bender R., 1968: Reforma czynszowa w Ordynacji Zamojskiej 1833-1864, rozprawa habilitacyjna, Wydz. Nauk Hum. KUL, Lublin.
Bondyra W., 1993: Słownik historyczny miejscowości województwa zamojskiego, Lublin-Zamość.
Bończak-Kucharczyk i inni 1989: Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Chmielku, gm. Łukowa, Białystok, maszynopis w Archiwum WOSOZ w Lublinie, Delegatura w Zamościu.
Łukowiana. 1905 w Łukowej 2005?, wypisał i opracował Tomasz Brytan, GOK Łukowa (inform. internetowa).
Cegielski T., Zielińska K., 1991: Historia. Dzieje nowożytne. Podręcznik dla klasy II liceum ogólnokształcącego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne S.A., Warszawa.
Depczyński W., 1970: Tarnogród 1567-1967. Monografia historyczno-gospodarcza, Prezydium GRN
w Tarnogrodzie, Tarnogród.
Depczyński W., 1972: Parafia Tarnogród. Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej
w Polsce, t. 37, Kraków, s. 125-207.
Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Chmielku, gm. Łukowa 1989, autorzy oprac.: E. Bończak-Kucharczyk, D. Bondaryk, J. Żukowski i R. Niepsuj, zleceniodawca: Urząd Wojewódzki, Wydział Kultury i Sztuki, Wojewódzki Konserwator Zabytków, Białystok.
Jabłonowski A, 1902-1903: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 7, cz. 1, 2. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Żródła dziejowe, t. 18, Warszawa.
Janczak J.K., 1983: Statystyka ludności Królestwa Polskiego 1815-1830. Przeszłość Demogr. Polski, t. 14, PWN, Warszawa, s. 3-28.
Janczak J.K, 1997: Ludność parafii Królestwa Polskiego w 1835 roku. Przeszłość Demograficzna Polski. Materiały i Studia, t. 20, Komitet Nauk Demograficznych, Sekcja Demogr. Histor. PAN, Warszawa, s.189-243.
Kołbuk W., 1992: Duchowieństwo unickie w Królestwie Polskim 1835-1875, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
Kołbuk W., 1998: Kościoły wschodnie w Rzeczypospolitej około 1772 roku. Struktury administracyjne, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin.
Kozaczka M., 2003: Ordynacja Zamojska 1919 – 1945, Norbertinum Spółka z o.o., Wydawnictwo-Drukarnia-Księgarnia, Lublin.
Kramarz W., Ladenberger T., 19..: Rozmieszczenie ludności rzymsko-katolickiej w diecezji przemyskiej w roku 1785. Studja z historji społecznej i gospodarczej, Lwów, s. 447-478.
Kumor B., 1978: Spis wojskowy ludności Galicji z 1808 roku. Przeszłość Demogr. Polski, t. 10, PAN, PWN, Warszawa, s. 39-134.
Matricularum regni Poloniae Summaria. Aleksandri regis tempora complectens (1501-1506) 1905-1919, edyt. T. Wierzbowski, t.1-5, Varsoviae.
Mazurek Z., 1961: Walka chłopów lubelskich po reformie uwłaszczeniowej. Biblioteka Społeczno-Polityczna,
t. 8, Lublin.
Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany, 1996-2001, red. K. Rymut, t. 1-4, Inst. Języka Polskiego PAN, Kraków.
Niedźwiedź J., 2003: Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego, Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Lublinie, Pracownia w Zamościu, Oficyna Wydawnicza „Kresy”, Zamość.
Polska encyklopedia szlachecka 1936 S.J. Starykoń-Kasprzyckiego i ks. M. Dmowskiego, t. 4, Oficyna Wydawnicza „Jasieńczyk”, Warszawa.
Polski słownik biograficzny 1937, t. III, Nakładem PAU, Kraków.
Pomarański S., 1920: Wspomnienia Stanisława Dekańskiego o powstaniu styczniowym w Zamojszczyźnie. Teka Zamojska, nr 8, s.123-127.
Rolska-Boruch I., 2002: Z przeszłości kulturowej Lubelszczyzny. Inwentarz topograficzno-rzeczowy zabytków województwa lubelskiego, Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium”, Lublin.
Rzemieniuk F., 1991: Unickie szkoły początkowe w Królestwie Polskim i w Galicji 1772 – 1914, Prace Wydziału Historyczno-Filologicznego, t. 59, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
Rzemieniuk F., 1999: Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-słowiańskiego (neounia), Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych 1924, t. 4. Województwo lubelskie, GUS, Warszawa.
Stworzyński M., 1834: Opisanie statystyczno-historyczne dóbr Ordynacyi Zamoyskiey 1834 r., BN BOZ, kopia rękopisu nr 1815 w posiadaniu PSOZ w Zamościu.
Swieżawski A., 1997: Mazowsze i Ruś Czerwona w średniowieczu. Wybór pism, Wyd. WSP w Częstochowie, Częstochowa.
Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności 1827, Warszawa.
Tarnawski A., 1935a: Działalność gospodarcza Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego (1572-1605), Lwów.
Tarnawski A., 1935b: Działalność gospodarcza Jana Zamoyskiego kanclerza i hetmana W. Kor. (1572-1605),
w: Badania z dziejów społecznych i gospodarczych, red. F. Bujak, nr 18, Lwów.
Tarnawski A., 1938: Dzieje powstania dóbr Ordynacji Zamojskiej. Teka Zamojska, nr 2, s. 78-84.
Uchwała nr IX/37/03 Rady Gminy Łukowa z dnia 10 października 2003 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Łukowa. 2003, Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego, nr 186, poz. 3648, Lublin.
Urzędnicy bełscy i chełmscy XIV-XVIII w., opracowanie H. Gmiterek, R. Szczygieł, w: Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII wieku. Spisy, 1992 pod red. A. Gąsiorowskiego, t. 3, z. 2, Kórnik.
Walawender A., 1935: Kronika klęsk elementarnych w Polsce i w krajach sąsiednich w latach 1450-1586.
II. Zniszczenia wojenne i pożary (z wykresami). Badania z dziejów Społecznych i Gospodarczych, red.
F. Bujak, nr 11, Lwów.
Wyzwolenie miast i gmin przez Armię Radziecką i ludowe WP 1944-1945 1977, Wojskowy Przegląd Historyczny, dodatek do nr 4, Warszawa.
Zmarli tragicznie od 1939 do 1945 r. [mieszkańcy poszczególnych wsi w parafii Łukowa wg danych skorygowanych z wykazem posterunku Milicji Obywatelskiej w Łukowej z 20 VIII 1945 r.] 1945, dok. 9 k. zszyty nićmi znajdujący się w Archiwum Parafialnym w Łukowej.